Koszty związane z paliwem lub energią w wózkach elektrycznych stanowią znaczący udział w całkowitej eksploatacji wózka widłowego. W literaturze branżowej wskazuje się, że przez zastosowanie zasad eco-drivingu można uzyskać realne oszczędności energetyczne, nawet rzędu kilku procent bez konieczności rezygnacji z wydajności operacyjnej.
Dlaczego styl jazdy ma znaczenie — dowody z badań
- W kontrolowanych testach stwierdzono, że zastosowanie stylu jazdy „eco-drivingowego” pozwala zmniejszyć zużycie energii nawet o około 6 % w wózkach elektrycznych oraz ograniczyć emisję CO₂ o około 10 %.
- W badaniu dotyczącym optymalnego planowania prędkości w wózkach elektrycznych pokazano, że zoptymalizowana trajektoria prędkości może przynieść redukcję zużycia energii rzędu 13–27 % w porównaniu do strategii maksymalnej prędkości.
- W analizach energetycznych wózków widłowych okazuje się, że znaczące części zapotrzebowania energetycznego są generowane przez ruch w przód/tył, obrót i układ napędowy — w testach dla wózka o napędzie elektrycznym udział systemu jazdy (napęd + skręt) stanowił ~36,7 % całkowitego zużycia energii.
- W kontekście wózków spalinowych/diesla: gwałtowne przyspieszanie i hamowanie może powodować wzrost zużycia paliwa — np. w poradnikach branżowych podaje się, że przyspieszenia i hamowanie nieumiarkowane mogą zwiększyć zużycie paliwa aż o 40 % w porównaniu do płynnej jazdy.
Zatem styl jazdy operatora ma realny wpływ na efektywność energetyczną i koszt operacyjny.
Praktyczne techniki eco-jazdy dla operatorów wózków widłowych
Poniżej konkretne wskazówki, bazujące na literaturze i zaleceniach producentów:
1. Płynna jazda — łagodne przyspieszanie i wyhamowywanie
Unikanie gwałtownych manewrów jest jednym z głównych czynników oszczędności:
- Zamiast „gazu do dechy”, operator powinien przyspieszać stopniowo, obserwując drogę i przewidując, czy będzie musiał zahamować. Dzięki temu unikamy dodatkowego poboru energii przy nagłych zmianach prędkości.
- Hamowanie należy wykonywać łagodnie, jeżeli wózek jest elektryczny i wyposażony w system rekuperacji (odzysku energii), łagodne hamowanie sprzyja lepszemu odzyskowi.
2. Odpowiednia prędkość i planowanie trasy
- Unikaj pracy według maksymalnej prędkości. Badania pokazują, że trasy zaplanowane z uwzględnieniem prędkości minimalnej (bez maksymalizacji prędkości) mogą zużyć mniej energii.
- Wiele producentów chociażby Kalmar oferuje tryby jazdy np. Economy w wózkach elektrycznych, które obniżają zużycie energii. Kalmar deklaruje, że tryb „Economy” może zmniejszyć zużycie o do 15 %.
- Utrzymuj stałą prędkość na prostych odcinkach, zamiast ciągłego przyspieszania i zwalniania, jest to lepsze z punktu widzenia ekonomii energetycznej.
3. Minimalizacja pracy na biegu jałowym / wyłączanie silnika
- W wózkach spalinowych/lpg pozostawienie silnika na biegu jałowym powoduje niepotrzebne spalanie paliwa. W poradnikach mówi się, że jeśli postój trwa dłużej niż kilkadziesiąt sekund (30–60 s), warto wyłączyć silnik.
- W wózkach elektrycznych, jeśli nie są w ruchu, lepiej wyłączyć tryby, które zużywają energię pomocniczą (oświetlenie, systemy sterowania, wentylacja), jeśli to możliwe.
4. Unikanie przeciążeń i nadmiernych wysokości podnoszenia
- Nadmierny ładunek wymusza pracę silnika na wyższych obrotach i zwiększa pobór paliwa/energii. Dlatego operator musi przestrzegać diagramu udźwigu urządzenia.
- Podnoszenie ładunku wyżej niż konieczne zwiększa zapotrzebowanie energetyczne. W analizach zużycia wózków elektrycznych wykazano, że cykle podnoszenia i opuszczania mogą stanowić znaczną część energii zużytej. Pełne podnoszenie ładunku może stanowić nawet ponad 50 % całkowitej konsumpcji energii.
5. Stan techniczny wózka — opony, filtry, smary
- Ciśnienie w oponach: niedopompowane opony zwiększają opory toczenia, co skutkuje większym zużyciem paliwa o kilka procent. W poradnikach zaleca się regularną kontrolę ciśnienia.
- Czyste i sprawne filtry powietrza, olej silnikowy i odpowiednie smary zmniejszają straty energetyczne w silniku i układach pomocniczych.
- Regularna konserwacja i serwis pozwalają, by urządzenie pracowało zgodnie z parametrami producenta i bez dodatkowych strat.
6. Szkolenia operatorów i monitoring
- Edukacja operatorów w zakresie eco-drivingu jest kluczowa. Producenci tacy jak Toyota podkreślają, że zmiana mentalności z „szybko” na „płynnie i efektywnie” przynosi realne korzyści.
- Wdrożenie systemów telemetrycznych lub narzędzi monitorujących prędkość, czas postoju, zużycie energii pozwala wyciągać wnioski i identyfikować obszary do poprawy.
Wyzwania i ograniczenia
- Wózki mocno obciążone, praca w trybie częstych cykli podnoszenia/opadania, w takich warunkach oszczędności osiągalne dzięki eco-drivingowi będą mniejsze.
- Wózki nieposiadające systemu rekuperacji w hamowaniu nie skorzystają w pełni z technik odzysku energii.
- U operatorów poddawanych presji pod kątem wydajności zmiana stylu jazdy wymaga wsparcia menedżerskiego, szkoleniowego i parametryzacji systemu pracy.
Wnioski i rekomendacje dla firm
- Wdrażaj szkolenia operatorów z technik eco-drivingu — zmiana stylu jazdy to krok o relatywnie niskim koszcie, ale z potencjalnie wysokim zwrotem.
- Zainwestuj w monitoring / telemetrię, by mierzyć kluczowe wskaźniki (prędkość, czas postoju, zużycie energii) i identyfikować obszary do poprawy.
- Ustaw tryby jazdy i ograniczenia prędkości w wózkach elektrycznych — wykorzystuj tryby „Economy” lub inne dostępne.
- Pilnuj stanu technicznego sprzętu — sprawne opony, filtry, smary i jednostka napędowa to fundament oszczędności.
- Uświadamiaj korzyści decydentom — przedstaw, że nawet kilka procent oszczędności na całej flocie to znaczące kwoty.